… νομίζω χωρίς κανένα ιδιαίτερο προβληματισμό, κοιτάζοντας συνήθως τι δέντρα έχει η περιοχή, πως είναι φυτεμένος ο ελαιώνας του γείτονα, κλπ.
Ενώ τι θα έπρεπε να γίνει; θα έπρεπε να εξετάσουμε και άλλες περιπτώσεις ποικιλιών, και σε τι αποστάσεις θα φυτευθούν τα νέα δέντρα. Αυτά τα δύο στοιχεία, ποικιλία και διαστάσεις φύτευσης παίζουν τον κυριότερο ρόλο στην αποδοτικότητα του ελαιώνα και τελικά στην βιωσιμότητα του. Το θέμα της άρδευσης η όχι είναι τόσο σοβαρό που θα πρέπει να το εξετάσουμε σε κάποιο επόμενο άρθρο.
H σωστή διαδικασία επιλογής μιας νέας ποικιλίας, Ελληνικής η και μιας από τις γνωστές αλλοδαπές, που τις βλέπουμε να διαπρέπουν σε διαγωνισμούς λόγω αρωμάτων και υ υψηλών φαινολών, είναι μια χρονοβόρος, αλλά απαραίτητη δοκιμασία για έναν νέο ελαιώνα ο οποίος θα μείνει εκεί για 100 χρόνια. Από την επίσκεψη μας – πρόπερσι – στους ελαιώνες της πρώτης ποιοτικά, Ισπανικής εταιρείας ελαιολάδων Castillo Di Canena, στην Ανδαλουσία (που αλλού καταλάβαμε το πόσο μεθοδικά και κυρίως με την βοήθεια της επιστήμης στον τομέα των τροφίμων και την Περιφέρεια της Ανδαλουσίας, η εταιρεία σε 5-7 χρόνια θα μπορέσει να αποφασίσει με σιγουριά σε ποιες δύο, νέες ποικιλίες θα επενδύσει. Η μελέτη ξεκινά αρχικά με 30 ποικιλίες (εννοείται και με κορωνέικη), μετά από τον τρίτο χρόνο αρχίζει η καρποφορία και ο έλεγχος και αξιολόγηση επεκτείνεται για 2 ακόμη χρόνια. Ελέγχεται η βλαστικότητα και ανάπτυξη του δέντρου αλλά κυρίως εξετάζονται προσεκτικά οι καρποί οι οποίοι υφίστανται ελέγχους που αφορούν: ελαιοπεριεκτικότητα, ποσότητα και είδος πολυφαινολών, γευσιγνωστική αξιολόγηση, δύναμη αποκοπής καρπού από τον μίσχο, χρωματική εξέλιξη, σκληρότητα σάρκας, εξέλιξη σακχάρων. Όλες οι φυτεύσεις απεικονίζονται σε ένα ωραίο χάρτη από plexiglass ώστε να φαίνεται η θέση κάθε ποικιλίας.
Ναι, “αυτό δεν γίνεται στην Ελλάδα”, δεν έχουμε την υπομονή, τα χρήματα και την παιδεία για να το κάνουμε. Εντάξει, αλλά αυτό όμως είναι υποχρέωση της κάθε Περιφέρειας να χρηματοδοτήσει (όχι και πολλά χρήματα, ίσως 30.000 το χρόνο) για να ψάξει για νέες, πιο ενδιαφέρουσες ποικιλίες, κάτι το οποίο θα βοηθήσει την ανάπτυξη της περιοχής της. Νομίζουνε όμως όλοι ότι τα έχουμε όλα τέλεια εδώ και μας λείπει μόνο ο τελικός πελάτης ! Το ζητούμενο είναι να αυξήσουμε την παραγωγικότητα των ελαιώνων μας, έστω κατά 10% ο καθένας μας, δηλαδή το εισόδημα μας κατά 10% !.
Μετά από την επιλογή της ποικιλίας πάμε στην πυκνότητα φύτευσης. Πολύ, πολύ σημαντικό θέμα. Όχι μόνο γιατί όσο πυκνώνουν θεωρητικά τα δέντρα, αυξάνει και η παραγωγή ανά στρέμμα, αλλά επειδή από την πυκνότητα φύτευσης θα εξαρτηθεί και ο τρόπος συλλογής των καρπών. Πρέπει γενικά να πάμε σε πιο πυκνές φυτεύσεις, ίσως 7 μ πλάτος χ 6 μ κατά μήκος, ανάλογα βέβαια με την ένταση βλαστικότητας κάθε ποικιλίας. Πρέπει κάθε νέος η αντικαταστάτης ελαιώνας να σχεδιάζεται μεν πυκνότερος ( κυρίως κατά μήκος των γραμμών σε Βορρά – Νότο), αλλά έτσι ώστε να είναι εφικτοί οι ελιγμοί των μηχανημάτων – δονητών κορμού. Η συλλογή καρπών με τα μηχανάκια σε λίγα χρόνια θα έχει μειωθεί κατά πολύ επειδή το κόστος εξακολουθεί να είναι σημαντικό και όλοι οι νέοι ελαιώνες στο εξωτερικό σχεδιάζονται με συστήματα μηχανικής συλλογής. Άρα, πρέπει να δούμε και νέες ποικιλίες, πιο μεγαλόκαρπες, που να πέφτουν ευκολότερα τον Οκτώβριο ! Καλή η κορωνέικη, πολύ καλή, αλλά για μεγάλες ποσότητες υψηλής ποιότητας που είναι και το μέλλον της αγοράς, δεν είναι η πλέον κατάλληλη ποικιλία.
Για να γίνει αντιληπτή η δυσκολία που θα αντιμετωπίσουμε σαν χώρα τα επόμενα χρόνια, στην Αλγερία έγινε πρόσφατα σε συνεργασία με Ισπανικό πανεπιστήμιο, υπέρπυκνη φύτευση… 20.000 ποτιζόμενων στρεμμάτων με ποικιλία Arbequina. Αυτό μεταφράζεται σε … 20.000 τόνους ελαιόλαδο μετά από 6 χρόνια, το οποίο αν έχει την κατάλληλη υποστήριξη για την σύντομη επεξεργασία, θα δώσει άριστης ποιότητας ελαιόλαδα, τα οποία θα έχουν παραχθεί σε λιγότερο από το μισό κόστος από ότι τα Ελληνικά. Θυμίζω ότι η Τυνησία την χρονιά που πέρασε, πούλησε σε μεγαλύτερη τιμή το χύμα από τα Ελληνικά, ενώ ακολουθούν με ταχύτητα οι Τούρκοι στον τομέα της ποιότητας, οι οποίοι απέκτησαν και νέο εξαιρετικό εργοστάσιο παραγωγής μηχανημάτων ελαιοποίησης.
Η κεντρική Ελλάδα, η οποία έχει μεγάλες διαθέσιμες εκτάσεις, θα έπρεπε με έναν πειραματικό ελαιώνα να πειραματιστεί ποιες νέες ποικιλίες αντέχουν στο κρύο, είναι παραγωγικές και συλλέγονται εύκολα τον Οκτώβριο με δονητικά μηχανήματα κορμού. ΕΤΣΙ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ, όχι με τα ευχολόγια των αμόρφωτων πολιτικών και αυτών που τους περιτριγυρίζουνε…
Πρέπει τέλος, να ξέρουμε ότι Ιταλία και Ισπανία γίνεται μια μικρή επανάσταση σχετικά με τα μηχανήματα συλλογής των καρπών. Όλοι συνειδητοποιούν ότι πρέπει να βρεθεί μια ενδιάμεση λύση μεταξύ της υπέρπυκνης φύτευσης που απαιτεί δυσκίνητα, ακριβά , μεγάλα μηχανήματα και της συλλογής είτε με τα χέρια (μηχανάκια) είτε των δονητών καρπού οι οποίοι έχουν μια απόδοση συλλογής καρπών από 80% – 90%. Ετοιμάζονται νέα ευέλικτα μηχανήματα κινούμενα μέσα στον ελαιώνα με ερπύστριες, τα οποία έχουν απόδοση 95% – 98% στους καρπούς, ακόμη και στους “δύσκολους” όπως η κορωνέικη, με πολύ μεγάλη αποδοτικότητα στο 8ωρο, ιδίως αν τα δέντρα είναι κατάλληλα κλαδεμένα και φυτεμένα σε κοντινές αποστάσεις 4μ – 6μ.
Πρέπει να ξυπνήσουν από λήθαργο τους όλοι οι “αρμόδιοι” (πανάθεμά τους), να δούμε μαζί τα όλα θέματα σε βάθος και χωρίς κόμπλεξ και τοπικισμούς, ανεπηρέαστοι από τα οικονομικά συμφέροντα διαφόρων αόρατων κύκλων, να δούμε πως θα πάμε μπροστά. Η ελαιοκομική Ελλάδα ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΝΕΙ ΤΟΣΟ ΠΙΣΩ, ΕΝΩ ΜΠΟΡΕΙ …
Ο Βασίλης Φραντζολάς διδάσκει και διευθύνει από το 2005 τα σεμινάρια ελαιολάδου OliveOilseminars.com.