Πράγματι εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στην ελαιοκομική περιοχή των Μεσκλών βρέθηκε ελαιόδεντρο με λευκό καρπό. Συνηθίσαμε τα ελαιόδεντρα με τις ιώδεις ή μαύρες ώριμες ελιές και όχι τα αλβινικά, που ύστερα από κάποια μετάλλαξη δεν μπορούν να σχηματίσουν τις ανθοκυάνες που δίνουν το χρώμα στον ελαιόκαρπο.
Aνατρέχοντας όμως στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία διαπιστώνεται, πως υπάρχουν ανά τον κόσμο ποικιλίες ελιάς με λευκό που θυμίζει χρωματσμό ελεφαντόδοτου ελαιόκαρπο. Στη Μάλτα την περίοδο των Ιπποτών (1530 -1798) η λευκόκαρπη ελιά γνωστή και ως «μαργαριτάρι της Μάλτας» (perlina Maltese) ήταν περιζήτητη και καλλιεργούνταν σε όλες τις αυλές και στα κτήματα των πλουσίων. Ο καρπός της μάλιστα συμπεριλαμβάνονταν στη συνταγή φαγητού «σφραγίδα» της χώρας στο «στιφάδο κουνελιού». Στο πανεπιστήμιο του Harvard βρίσκει κανείς το έργο « πλήρης διατριβή στην καλλιέργεια της ελιάς» (Mémoire complet sur la culture de l’olivier) του ιερέα του Miramas F. Couture του Ι783, όπου αναφέρει για την λευκόκαρπη ελιά, την οποία αποκαλεί και «παρθένα ελιά». Ανάλογη αναφορά γίνεται το 1805 και από τους Jean-Baptiste de Lamarck et Augustin-Pyramus de Candolle στην Ισπανία.
Σήμερα γίνεται λόγος για 3 ποικιλίες στον κόσμο από τις οποίες η μία φύεται στη Μεσόγειο. Η μεσογειακή ποικιλία είναι γνωστή ως Ελαία η ευρωπαϊκή ποικιλία λευκόκαρπη (Olea europea var. leucocarpa). Η ποικιλία αυτή αποτελεί πανάρχαιο πληθυσμό με καταγωγή από την Ελλάδα. Είναι σπάνια μέσης παραγωγικότητας και αποτελεί συλλεκτικό αντικείμενο. Στην Ιταλία τη συναντάει κανείς στην περιοχή της Τοσκάνης. Υπάρχει επίσης στη Μάλτα, στο Μαρόκο και στη Λιβύη. Στη χώρα μας και στη νότια Πορτογαλία πωλείται σε φυτώρια ως καλλωπιστικό φυτό.
Πρόκειται για πολύ ζωηρή ποικιλία, που αντέχει στο κρύο ακόμα και στους -10 μέχρι – 15ο C.Το χρώμα του κορμού των ελαιόδεντρων της ποικιλίας αυτής είναι γκριζόμαυρο με αυλακώσεις και όγκους και τα φύλλα με ασημένιες αντανακλάσεις, χαρακτηριστικά που επιζητούνται από τη διακοσμητική. Οι καρποί είναι ωοειδείς , όχι πολύ σαρκώδεις και παράγουν πολύ φωτεινό ελαιόλαδο. Είναι πολλοί ευαίσθητοι στη μεταχείριση με άλμη. Στην Τοσκάνη το ελαιόλαδο της ποικιλίας αυτής χρησιμοποιείται στις ιεροτελεστίες. Για τον λόγο αυτό στις αυλές των εκκλησιών και στα μοναστήρια καλλιεργούνταν η λευκόκαρπη ελιά. Το ελαιόλαδο της ελιάς αυτής έχει λιγότερα αντιοξειδωτικά και μειωμένη πικρή γεύση σε σχέση με τα συνηθισμένα..
Σήμερα σε πολλές χώρες στη Μεσόγειο εκπονούνται προγράμματα για τη διάσωση και επέκταση της καλλιέργειας της ποικιλίας αυτής, Στη Μάλτα καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια να αναπτυχθεί η καλλιέργεια από τα ελάχιστα δέντρα που επιβιώνουν ακόμα. Η πρωτοβουλία του Προέδρου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μεσκλών για την παραπέρα μελέτη και προστασία του ελαιόδεντρου αυτού είναι αξιόλογη και θα πρέπει να υποστηριχθεί.
* Ο δρ. Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι Γεωπόνος ερευνητής